Thiên môn đông

Thiên môn đông, công dụng cây thiên môn đông, địa chỉ bán thiên môn đông

Cây được trồng làm cảnh và lấy củ làm dược liệu chữa bệnh, củ được làm sạch phơi khô đóng gói để bảo quản sử dụng chữa bệnh, cây thiên môn đông thường dùng sắc nước uống chữa bệnh phổi, thận khá hiệu quả, vị thuốc được kết hợp với những vị thuốc khác để chữa bệnh.

Thiên Môn Đông còn có tên là dây tóc tiên, thiên môn, thiên đông, dù mào sam (Dao), mằn săm (Tày), co sin sương (Thái), sùa sú tùng (H’mông).

Tên khoa học Asparagus cochinchinensic (Lour) Merr. Thuộc họ Thiên môn Asparagaceae.

Thiên môn là loại dây leo thành bụi sống lâu năm, thân xanh dài 1-2m, có nơi dài 4-5m. Rễ củ hình thoi có cuống dài, có những bụi đến 150 củ dài 10- 50cm. Thân mang nhiều cành hình trụ, mọc xoắn vào nhau nhẵn và có gai cong nhọn, những cành nhỏ biến đổi thành lá gọi là diệp chi hình lưỡi liềm, có mặt cắt 3 góc, dài 2-3cm, đầu nhọn. Lá thật nhỏ như vảy. Hoa nhỏ màu trắng mọc ở nách lá. Quả mọng hình cầu đường kính 5-6mm.

Theo các tác giả Phạm Hoàng Hộ (Cây thuốc và động vật làm thuốc Việt Nam & Cây cỏ Việt Nam) mô tả quả chín màu trắng hoặc vàng ngà rồi trắng.

Trong khi chúng tôi thấy ở Vĩnh Long quả chín màu đỏ, còn ở Bình Thuận quả chín lòng đỏ trứng gà (màu chín trái lê-ki-ma).

Tác giả Đỗ Tất Lợi và Võ Văn Chi: mô tả quả chín màu đỏ.

Tác dụng dược lý thiên môn

Theo tài liệu cổ: thiên môn có vị ngọt đắng, tính đại hàn vào hai kinh phế và thận. Có tác dụng dưỡng âm, nhuận táo, thanh nhiệt hóa đờm. Dùng chữa phế ung hư lao, thổ huyết ho ra máu, tiêu khát. Nhiệt bệnh tâm nhiệt hao tổn, tiện bí. Những người tỳ vị hư hàn tiết tả (đi tiêu phân lỏng) không dùng được.

Bộ phận dùng: rễ củ. Thường thu rễ vào mùa khô ở những cây từ 2 năm tuổi trở lên, loại bỏ rễ con, tẩm nước cho mềm rồi đồ qua, lúc rễ còn nóng, bóc vỏ bỏ lõi, phơi hay sấy khô. Chú ý đừng ngâm nước quá lâu tác dụng sẽ kém.

Một số đơn thuốc sử dụng có thiên môn

Cao tam tài: thuốc bổ toàn thân, bổ tinh khí: nhân sâm 4g, thiên môn 10g, thục địa 10g, nước 600ml sắc còn 200ml. Chia làm 3 lần uống trong ngày. Đông y quan niệm người (nhân), trời (thiên) và đất (địa) là một khối thống nhất và do đó là 3 yếu tố (tam tài) của vũ trụ. Nay gộp 3 yếu tố đó trong một thang thuốc. Có thể dùng thang này ngâm rượu uống rất tốt.

Chữa lở miệng lâu năm: thiên môn, mạch môn đều bỏ lõi, huyền sâm, cả 3 vị bằng nhau, tán nhỏ, luyện với mật, viên bằng hạt táo. Mỗi lần ngậm 1 viên. Toa này có thể làm nước trà uống hàng ngày, với liều 4g mỗi loại liên tục từ 10- 30 ngày.

Ho đờm, thổ huyết, hơi thở ngắn: thiên môn, mạch môn, ngũ vị tử, sắc thành, luyện với mật mà uống. Ngày uống 4-5g cao này.

Tư âm, dưỡng huyết, ôn bổ hạ nguyên:

Thiên môn bỏ lõi, Sinh địa đều 80g. cho vào bình bằng gỗ cây Liễu, cho rượu vào rửa. Chưng chín rồi phơi 9 lần, đến lúc thật khô. Thêm Nhân sâm 40g, tán bột. Lấy 9 quả Táo tầu, bỏ hột, gĩa nát, trộn thuốc bột làm viên, to bằng hạt Ngô đồng. Mỗi lần uống 30 viên, với rượu nóng, trước bữa ăn, ngày 3 lần (Tam Tài Hoàn – Hoạt Pháp Cơ Yếu).

Làm cho nhan sắc xinh tươi:

Thiên môn, Thục địa, Hồ ma nhân, tán nhuyễn, trộn với mật ong, làm thành viên, to bằng hạt Long nhãn. Mỗi lần uống 20 viên với nước nóng (Trửu Hậu phương).

Trị cơ thể đau nhức do hư lao:

Thiên môn đông, tán bột. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 1 thìa với rượu (Thiên Kim phương).

Trị phế nuy, ho, khạc nhiều đờm, trong tim nóng, miệng khô, khát nhiều:

Thiên môn để sống, gĩa vắt lấy nước cốt chừng 7 chén, rượu 7 chén, Mạch nha 1 chén, Tử uyển 160g. cho vào bình bằng đồng hoặc nồi bằng sành, nấu đặc thành cao hoặc làm thành viên. Mỗi lần uống to bằng qủa Táo, ngày 3 lần (Trửu Hậu phườn).

Trị âm hư hỏa vượng, có đờm mà không dùng được thuốc táo:

Thiên môn 1 cân, rử nước, bỏ lõi, lấy nguyên nhục khoảng 480g. cho vào cối đá gĩanát. Lấy Ngũ vị tử, rửa sơ qua, bỏ hột, chỉ lấy thịt 160g. phơi khô (đừng cho vào lửa). Cả hai thức cùng nghiền nát, trộn với hồ làm thành viên, to bằng hạt Ngô đồng. Mỗi klần uống 20 viên với nước trà nóng, ngày 3 lần (Giản Tiện phương).

Trị tiêu khát:

Thiên môn, Mạch môn, Ngũ vị tử, nấu đặc thành cao, thêm ít Mật ong để dùng dần (Giản Tiện phương).

Trị phế nuy, hư lao, phong nhiệt, trị chứng nóng, khát:

Thiên môn, bỏ vỏ, bỏ lõi, nấu chín, ăn. hoặc phơi khô, tán bột, luyện với mật làm thành viên, to bằng hạt Ngoốnnng. Mỗi lần uống 20 viên với nước trà. Cũng có thể nấu lấy nước để rửa mặt (Thực Liệu Bản Thảo).

Trị phụ nữ bị cốt chưng, trong xương nóng, buồn phiền, bứt rứt, mồ hôi trộm, miệng khô, khát mà không uống được nhiều, suyễn:

Thiên môn, Thanh hao, Miết giáp, Mạch môn, Sài hồ, Ngưu tất, Bạch thược, Địa cốt bì, Ngũ vị tử. Lượng bằng nhau, sắc uống (Hoạt Pháp Cơ Yếu).

Trị phong, điên, mỗi khi lên cơn thì nôn mửa, tai ù như ve kêu, đau lan xuống cạnh sườn:

Thiên môn, bỏ lõi, phơi khô, gĩa nát. Mỗi lần dùng 1 thìa với rượu, ngày 3 lần (Ngoại Đài Bí Yếu).

Trị miệng lở lâu ngày không khỏi:

Thiên môn (bỏ lõi), Mạch môn (bỏ lõi), Huyền sâm. Lượng bằng nhau, tán bột, trộn mật làm thành viên, to bằng hạt Long nhãn. Mỗi lần ngậm 1 viên [Bài này do nhà sư Liêu Sở truyền cho] (Ngoại Khoa Tinh Nghĩa).

Trị da mặt nám đen:

Thiên môn, phơi khô, gĩa nát, trộn với mật ong làm thành viên. Hằng ngày, dùng thuốc viên pha với nước để rửa mặt. Dùng thuốc xát vào da cũng sẽ làm cho da dần dần tươi sáng, xinh tươi (Thánh Tế Tổng Lục).

Giới thiệu cách làm đẹp da mặt cho phái nữ mà chúng tôi sử dụng củ thiên môn có hiệu quả: lấy 10 củ thiên môn rửa sạch, lột vỏ đập dập, bỏ lõi cho vào xoong nhỏ, cho vào 3 chén nước đun lửa nhỏ khoảng 30 phút, đổ nguội lấy nước rửa mặt, lấy bã chà nhẹ lên mặt nhiều lần. Mỗi ngày làm 1 xuất tùy lúc rãnh, liên tục 10-30 ngày là đã thấy hiệu quả, dùng càng lâu càng tốt. Có tác dụng trên da mặt nhờn, nhiều mụn có khi sưng tấy bội nhiễm, dị ứng da do mỹ phẩm. Dùng lâu da rất mịn.

Trị thiên trụy [sán khí]:

Thiên môn 12g, Ô mai 20g, nấu cho kỹ, uống (Hoạt Nhân Tâm Kính phương).

Chú ý: nếu người có bức rứt, táo bón, khô khát nên uống thêm nước thiên môn mỗi ngày 1 ly nhỏ = 100ml.

Địa chỉ bán thiên môn đông, nơi bán thiên môn

Thiên môn được thu hái chế biến để chữa bệnh, sản phẩm được đóng gói 1kg để bảo quản, vị thuốc được sử dụng kết hợp với những vị thuốc khác để chữa bệnh thân, phổi.