Cây chổi xể

Cây chổi xể, công dụng cây chổi xuể, địa chỉ bán cây chổi sể

Cây thường tìm thấy ở miền trung và các tỉnh phí bắc cây được trồng làm cảnh nhưng rất ít, cây chổi xể được thu hoạch phơi khô để sử dụng chữa bệnh rất hiệu quả.

Cây Chổi Xuể  Tên khác: cây chổi sể, Thanh cao, Cây chổi trện, cây chổi xể

Tên khoa học: Baeckea frutescens L., họ Sim (Myrtaceae). Cây mọc hoang ở nhiều vùng đồi trong nước ta.

Bộ phận dùng: Lá, phần trên mặt đất.

Thành phần hoá học chính: Tinh dầu.

Công dụng cây chổi xể

Chữa cảm cúm, đau nhức, ăn không tiêu, đau bụng, dùng cho phụ nữ uống sau khi để, cất tinh dầu.

Tên khoa học : Baeckea frutescens L. Thuộc họ: Sim - Myrtaceae.

Mô tả cây

Cây bụi cao 0,5-2m. Phân nhánh ngay từ gốc, thân và cành nhỏ, mềm, mùi thơm. Lá mọc đối hình kim không có cuống, nhẵn bóng, dài chừng lcm, chỉ có một gân ở giữa, trên phiến lá nhỏ có những tuyến nhỏ, màu nâu. Hoa trắng, nhỏ, mọc đơn độc ở nách lá. Lá bắc rất nhỏ bé, sớm rụng, nụ hoa hình chóp ngược, ống đài chia 4 thùy, hình 3 cạnh hơi nhọn đầu. Cánh tràng tròn, rời nhau, nhị 8-10, chỉ rất ngắn, có tuyến tròn nằm ở giữa đỉnh các ô phấn. Đĩa mật ẩn sau bầu, bầu hạ, dính hoàn toàn vào ống đài, 3 ô rất nhiều noãn. Quả nang mở theo đường rách ngang. Hạt có cạnh, phôi thẳng. Mùa hoa từ tháng 4 đến tháng 8.

Phân bố, thu hái và chế biến

Cây mọc hoang dại rất phổ biến trên các đồi miền trung du Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Nam, Đà Nẵng...

Nhân dân thường thu hái thân cầy về làm chổi quét nhà. Khi bị cảm sốt, dùng ngay chổi này đốt duới giường, trõng của người ốm nằm để chữa bệnh. Một số địa phương đã bắt đầu dùng toàn cây (trừ bỏ rễ) hay hái cây về, phơi khô cho lá rụng hết, rồi dùng lá này cất tinh dầu gọi là tinh dầu chổi xuể hay tinh dầu chổi, còn gọi là dầu chổi. Người ta còn hái hoa cây chổi xuể phơi trong mát cho khô đùng làm thuốc.

Thành phần hóa học.

Tháng 12 năm 1971, Đỗ Tất Lợi và Trần Tố Hoa đã định lượng tinh đầu trong toàn cây chổi xuể (trừ rễ) thu hái ở Quảng Bình, Bắc Cạn và Thái Nguyên đã thấy hàm lượng tinh dầu trong toàn cây tươi là 5-7%0 (0,5-0,7%). Nếu cất lá riêng được hàm lượng tinh dầu từ 10-30%o (1-3%). Tháng 2/1972, Phan Tống Sơn, Ngô Minh và Nguyễn Thu Huyền (Tạp chí Hóa học, 1974, 39-43) đã cất từ cây chổi xuể tươi thu hái ở Đông Triều, Quảng Ninh được 0,5% tinh đầu.

Tác dụng dược lý

Sơ bộ thử tác dụng đối với vi trùng theo cách thử kháng khuẩn cùa các chất bay hơi cho thấy tinh dầu chổi xuể và các thành phần chủ yếu của nó đều ức chế được Staphyllococcus aureus, Shigella shigae, trừ cc pinen, còn tất cả đều ức chế được Shigella shigae. Tinh đầu chổi cũng như các thành phần trên đều không tác dụng đối với vi trùng mủ xanh (Pseudomnas aeruginosa) (Tạp chí hóa học, 1974, 40-41).

Công dụng cây chổi xể và liều dùng

Cho đến nay, nhân dân thường chỉ dùng cây chổi xuể làm chổi quét nhà( lá và cành đùng cho vào chum vại đựng đậu xanh hay quần áo để tránh nhậy, sâu bọ cắn hại. Khi đau bụng, nguời ta thường nằm trên giường hay chõng có nan thưa, dưới gầm đốt cây chổi xuể. Có người dùng lá và hoa cây chổi xuể sắc uống điều kinh nguyệt không đều là 6-Rg duứi dạng ihuốc sác. Người ta còn dùng cho phụ nữ sau khi đẻ uống để ăn ngon cơm, chóng đói, chóng hết huyết hôi. Trước đây không thấy nhân dân cất (inh dầu để dùng. Chỉ thấy ở một số nơi cất cầy chổi xuể cùng với cây tràm và bán hỗn hợp tinh dẩu tràm và tinh dầu chổi xuể với nhau. Tại Hà Nội, (rước và sau hiệp định Giơnevơ 1954 có một hiệu thuốc đông y sán xuất một loại thuốc mang tên “rượu chổi Hoa Kỳ” những lại dịch ra tên “American camphor alcohol” nghĩa là cồn long não, chứ không phái chế từ cây chổi xuể.

Với những kính nghiệm trong nhân dân và những nghiên cứu gần đây, chúng ta có thể khai thác cây chổi xuể cất tinh dầu đùng chế một sô' dâu xoa và uống chữa cảm cúm, đau nhức, ăn uống không tièu như tại các tinh Nghệ An, Hà Tĩnh vẫn làm.

Chữa bệnh tràm: hoa cây chổi sể 20g, xuyên tiêu 30g, hành sống ( dùng toàn cây, cả rễ, củ và lá) 10 củ cho vào nồi đất đổ ngập nước, đun sôi khoảng 5 phút, đem xông khi còn nóng lúc thuốc nguội thì dùng để bôi lên vết tràm

Chữa mụn nhọt, lở loét: lá chổi sể, lá khế, lá long não, và lá thông, dùng tươi, nấu nước tắm mỗi ngày một lần.

Phòng dịch: cây chổi sể đốt tạo thành khói thơm, khói này tác dụng phòng dịch, phòng bệnh cho phụ nữ sau khi sinh, đẻ.

Cây thuốc chữa đau nhức: hoa chổi sể 60g, địa liền 20g, bột long não 10g, cồn vừa đủ 500ml. Khi dùng lấy miếng gạc tẩm thuốc xoa đều lên chỗ đau nhức rồi nắn bóp ngày 2 – 3 lần.

Chữa nước ăn chân, tay, viêm da do tiếp xúc với nước bị ô nhiễm bằng cách rửa nhiều lần với nước bồ kết rồi xát lá trầu không và tinh dầu chổi xể pha cồn.

Nguồn: Đỗ Tất Lợi, Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, NXB. Hồng Đức, 2013

Địa chỉ bán cây chổi xể, nơi bán cây chổi xể

Cây được thu hái trong tư nhiên phơi khô đóng gói để bảo quản để sử dụng chữa bệnh, cây chổi xể được nhiều người sử dụng trong những bài thuốc nam dùng để chữa bệnh và chiết xuất tinh dầu sử dụng xoa bóp.