Mạch môn

Mạch môn, công dụng củ mạch môn, địa chỉ bán mạch môn đông

Cây thuốc mọc hoang ở nhiều nơi được thu hoạch lấy củ để sử dụng chữa bệnh, ngày nay mạch môn được trồng nhiều để làm dược liệu, quý khách cần sử dụng mạch môn được sử dụng nhiều trong những bài thuốc bắc.

Mạch Môn Đông ( Tuber Ophiopogonis) Còn có tên là Thốn đông, Đại mạch đông, cây Lan tiên, được ghi đầu tiên trong sách Bản kinh với tên Mạch môn, là rễ, củ phơi hay sấy khô ( Radix Ophiopogoni) của cây Mạch môn đông ( Ophiopogon Japonicus Ker - Gawl) thuộc họ Hành tỏi ( Liliaceae).

Tên thường gọi: Vị thuốc mạch môn còn gọi Thốn đông (Nhĩ Nhã), Mạch đông (Dược Phẩm Hóa Nghĩa), Dương cửu, Ô cửu, Dương tề, Ái cửu, Vũ cửu, Tuyệt cửu, Bộc điệp (Ngô Phổ Bản Thảo), Dương thử, Vũ phích (biệt Lục), Giai tiền thảo (Bản Thảo Cương Mục), Đại mạch đông, Thốn mạch đông, Nhẫn lăng, Bất tử thảo, Mạch văn, Thờ mạch đông, Hương đôn thảo, Bất tử diệp, Trĩ ô lão thảo, Sa thảo tú căn, Đông nhi sa lý, An thần đội chi, Qua hoàng, Tô đông (Hòa Hán Dược Khảo), Củ Tóc Tiên, Lan Tiên (Dược Liệu Việt Nam).

- Tên Khoa Học: Ophiopogon japonicus Wall-

- Họ khoa học: Thuộc họ Mạch Môn Đông (Haemodoraceae).

Cây mạch môn là một cây thuốc nam quý, loại thảo, sống lâu năm, cao 10-40cm, rễ chùm, trên rễ có những chỗ phát triển thành củ mẫm. Lá mọc từ gốc, hẹp, dài 15-40cm, rộng 1-4cm, gốc lá hơi có bẹ. Cán mang hoa dài 10-20cm, hoa màu lơ nhạt, cuống dài 3-5mm, mọc tập trung 1-3 hoa ở kẽ các lá bắc, màu trắng nhạt. Quả mọng màu tím đen, đường kính của quả chừng 6mm. Quả có 1-2 hạt.

Được trồng ở một số nơi, nhiều nhất ở Hải Hưng, Hà Sơn Bình, Hà Bắc.

Mô tả dược liệu:

Mạch môn hình giống cái suốt vải, giữa béo mập, tròn, dẹt, không đầu. dài khoảng 1,6-3,3cm, đường kính phần giữa 0,3-0,6cm. Mặt ngoài mầu vàng trắng, nửa trong suốt, có vân dọc mịn. Chất mềm dai, mặt cắt ngang mầu trắng, giốngchất sáp, mịn. Giữa có lõi cứng nhỏ, có thể rút ra. Hơi có mùi thơm, vị ngọt, nhai thì dính. Thứ to, màu trắng vàng nhạt, chất mềm, nhai dính là tốt. Thử nhỏ, mầu vàng nâu, nhai ít dính là loại kém.

Phần rễ con không dùng làm thuốc (Dược Tài Học).

Bào chế mạch môn:

+ Tẩm nước nóng cho mềm, rút bỏ lõi. Muốn tán bột thì sau khi rút bỏ lõi, sao nóng, để nguội, làm như vậy 3-4 lần thì khô dòn, tán bột được (Lôi Công Bào Chích Luận).

+ Chu mạch môn: Lấy Mạch môn cho vào chậu, phun vào ít nước cho hơi mềm. Lấy bột mịn Chu sa rắc đều vào và trộn đều cho mặt ngoài dính đều bột Chu sa thì thôi. Lấy ra phơi khô là được (Dược Tài Học).

+ Rửa sạch cho nhanh (không ngâm nước lâu), để ráo nước cho se vỏ, dùng nhíp cùn rút bỏ lõi. Củ to thì bổ đôi, phơi khô hoặc sao qua, dùng (Dược Liệu Việt Nam).

Phân Biệt: Rễ Mạch môn có thể bị lầm với rễ cây Đạm trúc diệp (Lophatherum gracile Brong) họ Lúa (Poaceae). Đôi khi lầm với rễ non, nhỏ của cây Bách bộ (Stenona tuberosa Lour.) họ Bách bộ (Stemonaceae).

Tính vị qui kinh:

Vị ngọt, hơi đắng, hơi hàn, qui kinh Tỳ vị tâm.

Theo Y văn cổ:

• Sách Bản kinh: vị ngọt bình.
• Sách Y học khởi nguyên: khí hàn, vị hơi đắng.
• Sách Danh y biệt lục: hơi hàn, không độc.

Về qui kinh:

• Sách Thang dịch bản thảo: nhập thủ thái âm kinh.
• Sách Bản thảo kinh sơ: nhập túc dương minh kiêm nhập thủ thiếu âm, thái âm.
• Sách Bản thảo mông toàn: nhập thủ thái âm, thiếu âm kinh.

Thành phần chủ yếu: Ophiopogonin, ruscogennin, ­ - sitostorol, stigmastrol.

Tác dụng dược lý mạch môn đông

A.Theo Y học cổ truyền:

Mạch Môn Đông có tác dụng nhuận phế, dưỡng âm, ích vị, sinh tân, thanh tâm trừ phiền, nhuận tràng.

Trích đoạn Y văn cổ:

• Sách Danh y biệt lục: " trị người nặng, mắt vàng, tâm hạ mãn, hư lao nhiệt, mồm khô phiền khát, chỉ ẩu thổ., cường âm ích tinh, tiêu cốc điều trung, bảo thần, định phế khí, an ngũ tạng, khiến người khỏe mập".
• Sách Bản kinh: " chủ tâm phúc kết khí, vị lạc mạch tuyệt, người gầy đoản khí, uống lâu nhẹ người, không đói, không già".
• Sách Nhật hoa tử bản thảo: " trị ngũ lao thất thương, an thần , chỉ thấu đầu thống".
• Sách Dược tính bản thảo: " trị nhiệt độc, giải phiền khát, trị phù thũng mặt và chân tay. trị phế nuy thổ nũng, chủ tiết tinh".
• Sách Bản thảo diễn nghĩa: " trị tâm phế hư nhiệt".
• Sách Bản thảo chính nghĩa: " chuyên bổ vị âm, tư tân dịch, thuốc có tác dụng bổ âm giải khát."
• Sách Bản thảo hội ngôn: " Mạch môn đông là thuốc thanh tâm, nhuận phế, trị tâm khí bất túc, kinh quí chính xung, kiện vong, tinh thần tán loạn hoặc phế nhiệt, phế táo, đoản khí hư suyễn, khái huyết hư lao khách nhiệt hoặc tỳ vị táo, đại tiện khó".

B.Kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại: mạch môn

1. Thuốc có tác dụng tăng huyết lượng động mạch vành, bảo vệ bệnh thiếu máu cơ tim, cải thiện lực co bóp cơ tim và chống rối loạn nhịp tim, trên thực nghiệm, thuốc còn có tác dụng an thần.
2. Thuốc có tác dụng ức chế mạnh tụ cầu trắng, trực khuẩn đại tràng, trực khuẩn thương hàn . ( trích yếu văn kiện nghiên cứu Trung dược, nhà xuất bản Khoa học Trung quốc 9165, trang 301).
3. Trên thực nghiệm, tiêm bắp cho thỏ nước sắc Mạch môn: làm tăng đường huyết, nhưng cũng có báo cáo nói hạ đường huyết.

Ứng dụng lâm sàng mạch môn

1.Trị bệnh nhiễm thời kỳ hồi phục, đại tiện táo bón, hư nhiệt, phiền khát: gia Sinh địa, Huyền sâm. dùng bài:

• Dưỡng chính thang: Mạch môn 12g, Ngọc trúc 20g, Hà thủ ô 16g, Đương qui 12g, Thục địa 16g, Sinh địa 12g, Hoài sơn 16g, Phục linh 8g, Nữ trinh tử 12g, Thiên hoa phấn 8g, Bạch thược 8g, Chích thảo 4g, sắc uống.

2.Trị lao phổi, viêm phế quản mạn tính, viêm họng mạn, có hội chứng phế âm hư ho kéo dài, ho khan: có thể phối hợp với Bán hạ, Đảng sâm, dùng bài:

• Mạch Môn Đông thang ( Kim quỉ yếu lược): Mạch môn 20g, Bán hạ chế 6g, Đảng sâm 12g, Cam thảo 4g, Cánh mễ 20g, Đại táo 4 quả, sắc uống.
• Mạch vị Đại hoàng hoàn ( Bát tiên trường thọ hoàn): 8 - 10g x 2 lần/ngày.

3.Trị suy tim có chứng hư thóat ra mồ hôi nhiều, mạch nhanh huyết áp hạ. : phối hợp Nhân sâm, Ngũ vị tử, dùng bài:

• Sinh mạch tán ( Nội ngoại thương biện hoặc luận): Mạch môn 16g, Nhân sâm hoặc Đảng sâm ( lượng gấp đôi) 8g, Ngũ vị tử 6g, sắc uống, để bổ khí âm.
• Trường hợp ra mồ hôi nhiều, bứt rứt khó chịu, dùng bài :Mạch môn 20g, Hoàng kỳ 8g, Đương qui 8g, Ngũ vị tử 4g, Chích thảo 4g, sắc uống.

4.Trị bệnh động mạch vành: mỗi lần uống thuốc sắc Mạch môn 10ml ( thuốc sống 15g), ngày uống 3 lần, liệu trình 3 - 18 tháng hoặc dùng dịch tiêm Mạch môn tiêm bắp 4ml ( mỗi ống 2ml có 4g thuốc), chia 1 - 2 lần chích, 2 - 4 tháng là một liệu trình, hoặc mỗi ngày tiêm tĩnh mạch dịch tiêm Mạch môn 40ml ( mỗi ống 10ml có 10g thuốc sống), liệu trình 1 tuần. Đã trị 101 ca trong đó uống 50 ca, tỷ lệ kết quả 74%, tiêm bắp 31 ca, tỷ lệ kết quả 83,7%, chích tĩnh mạch 20 ca, tỷ lệ kết quả 80% ( Tổ phòng trị bệnh động mạch vành khoa Nội, Bệnh viện Thử quang thuộc Trung y Học viện Thượng hải, Quan sát thuốc Mạch môn trị bệnh động mạch vành lâm sàng và thực nghiệm, Tạp chí Tân y dược học 1977,5:39).

5.Trị táo bón do âm hư: dùng bài:

• Tăng dịch thang: Mạch môn đông 20g, Sinh địa 20g, Huyền sâm 12g, sắc uống.

Liều lượng và chú ý lúc dùng:

• Liều thường dùng: 8 - 30g, dùng cho thuốc thang hoặc cao đơn hoàn tán, dùng cường tim liều cao hơn.
• Thận trọng lúc dùng thuốc cho bệnh nhân tiêu chảy.

Củ mạch môn khô

Mạch môn: chống viêm, hạ đường huyết

Mạch môn hay còn gọi là mạch môn đông (Ophiopogon  japonicus (L.f.) Ker - Gawl., thuộc họ mạch môn đông (Convallariaceae) là cây vừa làm thuốc lại vừa làm cảnh, có nhiều ở khắp nơi trên đất nước ta. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ.

Rễ chứa nhiều tinh dầu, chất nhầy và các chất đường... Trên thực nghiệm, mạch môn có tác dụng chống viêm rõ rệt cả ở giai đoạn cấp và mạn tính. Ngoài ra còn tác dụng gây thu teo tuyến ức, hạ đường huyết; ức chế phế cầu khuẩn Streptococcus  pyogenes,  tụ cầu vàng Staphylococcus areus, các trực khuẩn lỵ Shigella dysenteria, trực khuẩn than Bacillus  subtilis.

• Tác dụng điều trị ho, viêm phế quản mãn tính, ho do thay đổi thời tiết
• Tác dụng điều trị táo bón
• Tác dụng điều trị huyết áp thấp
• Tác dụng thanh nhiệt giải độc
• Tác dụng điều trị tắc tia sữa

Cách dùng củ mạch môn làm thuốc

• Cây mới được giới hạn sử dụng trong phạm vi nhân dân. Nhưng là một vị thuốc rất thông dụng trong y học cổ truyền. Dùng làm thuốc ho, long đờm, thuốc bổ (bệnh phổi, gầy còm). Còn dùng điều trị thiếu sữa, lợi tiểu, điều trị sốt khát nước (Tuy mới được dùng trong phạm vi nhân dân xong chúng tôi nhận thấy hiệu quả điều trị ho của củ mạch môn rất tích cực, các bệnh nhân đã sử dụng cây thuốc này đã cho hiệu quả giảm ho tốt chỉ sau khoảng 1 tuần điều trị liên tục).
• Liều dùng: Ngày dùng từ 6 đến 20g củ khô dưới dạng thuốc sắc.

Địa chỉ bán mạch môn, nơi bán mạch môn đông

Mạch môn được thu hoạch phơi khô để sử dụng chữa bệnh, người ta thường kết hợp với những vị thuốc khác để tăng thêm công dụng, mạch môn được sử đóng gói 1kg để bảo quản, quý khách cần sử dụng hãy liên hệ với chúng tôi, mạch môn được vận chuyển miễn phí tại thành phố hồ chí minh.

Mạch môn tại búpxanh được bán luôn đảm bảo chất lượng, quý khach chưa biết mua mạch môn ở đâu hã liên hệ ngay với chúng tôi, sản phẩm luôn có hàng và được giao hàng nhanh.